08 Eylül, 2012

Ben - Ayn Rand



Rus/Amerika'lı yazarın distopya tarzında yazılmış kısa bir romanı.
Romanda 'Ben' kavramına kollektivizm ve kominizm eleştirisi ışığında yakından bakan yazar, romanında insanların birey olarak görülmediği, isimlerinin olmadığı, 'yüce bir meclis' tarafından nasıl yaşayacaklarının ve ne iş yapacaklarının söylendiği, katı kurallar tarafından yönetilen bir topluluktan bahsediyor. İsimler hürriyet 5-3000, eşitlik 7-2521 ve enternasyonel 4-8818 olarak kullanılıyor.

Romanda direk olarak bahsedilmese de, önceden bireyselliğin ve özgürlüğün hakim olduğu (kapitalist) düzenin, daha sonra yerini baskıcı ve yasakçı bir düzene (kapitalizm) bırakmasıyla her şey yasaklanmıştır. İşinden memnun olmayan ve bilim ile uğraşmak isteyen fakat izin verilmeyen bireylerden biri tarafından elektrik yeniden icat edilmiş olur. Bu sebeple işine (sokak süpürme) geç kalan kahraman 'yüce meclis'tarafından sorgulanır ve cezalandırılır. Sonrasında ise kaçış hikayesi başlar.

Kollektivizm eleştirisi yaparken, bireyselliğin, tam anlamıyla ben olmanın tüm eylemlerinin sorumluluğu ve bilincine varmanın erdemine oldukça fazla vurgu yapmış yazar.

Elektriğin yeniden keşfinden bahsedilmesi;
'İlk defa olarak vücudumuzu da düşünüyoruz. Çünkü bu tel sanki vücudumuzun bir parçası, kanımızla parlayan, bizden kopartılmış damar gibi bir şey. Şuna karar vermemiz lazım; bu maden parçası ile mi iftihar ediyoruz, yoksa onu yapan ellerimizle mi?'
Aşk duygusunun keşfi;
'Sanki ışık yukarıdan değil de dersinin altından geliyor. Omuzlarını üzerinde düşen bir yaprağa bakıyoruz, üstündeki bir damla çiğin bir mücevher gibi parladığı bu yaprak boynunun kıvrımında duruyor.'

İşlediği konu ve işleyişi bakımından kısa, öz, ilginç ve okunası bir kitap.